တ႐ုတ္စီးပြားေရးအင္ပါယာ

ေအာင္ေက်ာ္ခင္ / ၂၆ ေအာက္တိုဘာ ၂၀၀၉

တ႐ုတ္-အာဆီယံကုန္သြယ္ေရး တုိးတက္ေနတယ္ဆုိတဲ့သတင္းကုိ အၿမဲတမ္းၾကားေနရတယ္။ ၂၀၀၆ မွာ ေဒၚလာသန္းေပါင္း (၁၆၁,၀၀၀) ရွိတယ္လုိ႔ (IMF) အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ေငြေၾကးရန္ပုံေငြအဖြဲ႔က ဆုိတယ္။ ဂ႐ုစုိက္ေလ့လာရင္ အေရွ႕ေတာင္အာရွတ႐ုတ္ေတြနဲ႔ တ႐ုတ္ျပည္အၾကား ကုန္သြယ္မႈတုိးပြားလာတာ ေတြ႔ရတယ္။ တ႐ုတ္ဟာ စင္ကာပူမွာသာ ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ စီးပြားေရးအင္အား ေတာင့္တင္းတာပါ။ က်န္ေဒသေတြမွာေတာ့ ေဒသခံအာဏာပုိင္ကုိ လာဘ္ထုိးၿပီး စီးပြားေရးလုပ္ရတယ္။ ဒါေပမယ့္ တ႐ုတ္ရဲ႕ ဓနဥစၥာကုိ ဘယ္သူကမွ အာမခံတာမဟုတ္ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ေဒသခံအာဏာပုိင္ အႏုိင္က်င့္တာကုိ အခ်ိန္မေရြးခံၾကရတယ္။ ကုိးကန္႔ကုိ ဗမာစစ္တပ္က၀င္တုိက္ၿပီး တ႐ုတ္ပုိင္ပစၥည္းကုိ လုယက္တာ ေနာက္ဆုံးသာဓကပဲ။ ကုိးကန္႔တ႐ုတ္ေတြ ခ်မ္းသာေနတာကုိသိလုိ႔ အေၾကာင္းရွာၿပီး ဗမာစစ္တပ္က ၀င္လုတာလည္း ျဖစ္ႏုိင္တယ္။

အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ တ႐ုတ္အႏြယ္၀င္ (၂၅) သန္းေလာက္ ရွိတယ္လုိ႔ ခန္႔မွန္းတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေပါင္း (၁၀၀) ၀န္းက်င္က ေရာက္လာတဲ့ တ႐ုတ္ေတြဟာ တ႐ုတ္စကားမေျပာေတာ့ပါဘူး။ အာဆီယံ (၁၀) ႏုိင္ငံမွာ စင္ကာပူကလြဲၿပီး က်န္ႏုိင္ငံေတြမွာ တ႐ုတ္ဆန္႔က်င္ေရးလုပ္တာေတြရွိတယ္။ ေရွးတုန္းကလည္း တ႐ုတ္ဟာ အႏွိမ္ခံဘ၀က ရပ္တည္ခဲ့ရတယ္။ ဥပမာ အင္ဒုိနီးရွားႏုိင္ငံ ဂ်ကားတားၿမိဳ႕မွာ (၁၈) ရာစုႏွစ္က စီးပြားေရးလုပ္တဲ့ တ႐ုတ္ေတြကုိ Dutch East India Company က ေက်းကၽြန္သေဘာမ်ဳိးနဲ႔ ဆက္ဆံတယ္။ ဒါကုိ မေက်နပ္လုိ႔ ပုန္ကန္တဲ့အခါမွာ တ႐ုတ္ (၁) ေသာင္းေလာက္ အသတ္ခံလုိက္ရတယ္။

၁၉၆၅ မွာ အင္ဒုိနီးရွားကြန္ျမဴနစ္ပါတီက အာဏာသိမ္းဖုိ႔ ႀကံစည္တယ္ဆုိၿပီး ဆူဟာတုိေခါင္းေဆာင္တဲ့ စစ္တပ္က သတ္ျဖတ္တုန္းကလည္း တ႐ုတ္ေတြသိန္းခ်ီၿပီး ေသဆုံးခဲ့ရတယ္။ မတရားသတ္ျဖတ္လုယက္ေနတာကုိ ခ်မ္းသာတဲ့ တ႐ုတ္ေတြက မဟန္႔တားႏုိင္ဘူး။ တ႐ုတ္ေတြရဲ႕ လုံၿခံဳေရးကုိ အင္ဒုိနီးရွားစစ္တပ္က လ်စ္လ်ဴ႐ႈထားတယ္။ ဒါေတြနဲ႔ ယွဥ္လုိက္ရင္ ၁၉၆၇ ရန္ကုန္မွာျဖစ္ပြားတဲ့ တ႐ုတ္-ျမန္မာအေရးအခင္းနဲ႔ မၾကာမီကျဖစ္ပြားတဲ့ ကုိးကန္႔ကိစၥဟာ အေသးအမႊားလုိ ျဖစ္ေနတယ္။

တ႐ုတ္က ေဒသခံေတြထက္ ပုိၿပီးခ်မ္းသာေနတာကလည္း တ႐ုတ္ဆန္႔က်င္ေရးစိတ္ဓာတ္ကုိ ဆြေပးသလုိျဖစ္ေနတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျပႆနာေပၚၿပီဆုိရင္ မေက်နပ္တဲ့လူထုဟာ အစုိးရဆန္႔က်င္ေရးမလုပ္ဘဲ တ႐ုတ္ဆန္႔က်င္ေရးလုပ္လာေအာင္ အစိုးရကုိယ္တုိင္က လမ္းခင္းေပးလုိက္တာမ်ဳိးေတြရွိတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႏုိင္ငံျခားေရာက္တ႐ုတ္ေတြရဲ႕ သမုိင္းေၾကာင္းမွာ မတရားလုယက္သတ္ျဖတ္ခံရမႈနဲ႔ ႏုိင္ငံပုိင္သိမ္းခံရမႈေတြကုိ မၾကာခဏေတြ႔ရတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ အႏွစ္ (၃၀) အတြင္းမွာ စင္ကာပူႏုိင္ငံကလြဲၿပီး အေရွ႕ေတာင္အာရွႏုိင္ငံ အားလုံးလုိလုိမွာ တ႐ုတ္ကုိ တမင္ႏွိမ္တာမ်ဳိးရွိခဲ့တယ္။

၁၉၇၆ မွာ ေမာ္ဇီဒုန္းေသဆုံးလုိ႔ ႏုိင္ငံျခားကြန္ျမဴနစ္ကုိ ေထာက္ခံအားေပးတာေတြ ရပ္ဆုိင္းလုိက္ေတာ့မွာပဲ အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ တ႐ုတ္ဆန္႔က်င္ေရးလႈပ္ရွားမႈ ရပ္ဆုိင္းသြားတယ္။ မိမိတုိ႔ေနထုိင္ရာ တုိင္းျပည္ကုိ သစၥာရွိၾကဖုိ႔ တ႐ုတ္ကြန္ျမဴနစ္က ၾသ၀ါဒေပးတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒန္ေရွာင္ပင္ အာဏာရလုိ႔ ေစ်းကြက္စနစ္က်င့္သုံးတဲ့အခါမွာ ႏုိင္ငံျခားေရာက္ တ႐ုတ္ေတြကုိ ျပည္ခ်စ္ပုဂၢိဳလ္လုိ႔ ကင္ပြန္းတပ္ၿပီး အမိႏုိင္ငံ တ႐ုတ္ျပည္မွာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံၾကဖုိ႔ စည္း႐ုံးလႈံ႔ေဆာ္ျပန္တယ္။ ႏုိင္ငံျခားေရာက္တ႐ုတ္ေတြ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံလုိ႔သာ တ႐ုတ္ကြန္ျမဴနစ္ရဲ႕ အရင္းရွင္ေစ်းကြက္စနစ္ ေအာင္ျမင္တာလုိ႔ ေျပာၾကတယ္။

အရင္ကေတာ့ တ႐ုတ္ကြန္ျမဴနစ္ရဲ႕ တုိ႔မီး႐ႈိ႕မီးလုပ္မႈေၾကာင့္ ႏုိင္ငံျခားေရာက္တ႐ုတ္ေတြ သိန္းခ်ီၿပီး ေသဆုံးခဲ့ရတယ္။ အခုတခါ တ႐ုတ္ကြန္ျမဴနစ္ရဲ႕ ေစ်းကြက္စနစ္ ေအာင္ျမင္ေအာင္ ႏုိင္ငံျခားေရာက္ တ႐ုတ္က ကူညီေနတယ္။ ဥပမာ တ႐ုတ္-အင္ဒုိနီးရွားကုန္သြယ္ေရးမွာ အဓိကပါ၀င္ေနတာ အင္ဒုိနီးရွားတ႐ုတ္ျဖစ္တယ္။ အင္ဒုိနီးရွားမွာ တ႐ုတ္ (၆) သန္းေလာက္ရွိတယ္။ တုိင္းျပည္လူဦးေရရဲ႕ (၂) ရာခုိင္ႏႈန္းသာရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ လူဦးေရ (၂) ရာခုိင္ႏႈန္းက တုိင္းျပည္ရဲ႕ဓနဥစၥာ (၅၀) ရာခုိင္ႏႈန္းက (၇၅) ရာခုိင္ႏႈန္းအထိ ခ်ဳပ္ကုိင္ထားတယ္လုိ႔ ခန္႔မွန္းတယ္။

တ႐ုတ္အမ်ားစုဟာ အင္ဒုိနီးရွားလူမ်ဳိးလုိပဲ ဆင္းရဲတဲ့လုပ္ငန္းရွင္ေလးေတြျဖစ္ေပမယ့္ အခ်မ္းသာဆုံးပုဂၢိဳလ္ (၂၀) မွာ (၁၅) ဦးက တ႐ုတ္ျဖစ္ေနတယ္။ ႏုိင္ငံေရး အဆက္အသြယ္ေကာင္းလုိ႔ ခ်မ္းသာၾကတာပါပဲ။ ခ်မ္းသာေပမယ့္ အင္ဒုိနီးရွားတ႐ုတ္ကုိ ႏုိင္ငံေရးေလာက၊ ပညာေရးေလာကနဲ႔ အစုိးရအမႈထမ္းေလာကထဲ မ၀င္ႏုိင္ေအာင္ အတားအဆီးေတြ လုပ္ထားတယ္။ အင္ဒုိနီးရွားအစုိးရဟာ ၁၉၉၀ ေရာက္မွ တ႐ုတ္ျပည္နဲ႔ ပုံမွန္သံတမန္ဆက္သြယ္ေရး ျပန္လုပ္တာပါ။ အင္ဒုိနီးရွားတ႐ုတ္ေတြရဲ႕ ေရွ႕ေရးကုိ အဓိကထားၿပီး တ႐ုတ္အစုိးရဘက္က ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေၾကာင္း သိရတယ္။ ဒါေတာင္ အာဏာရွင္ဆူဟာတုိကုိ ကန္႔ကြက္ဆႏၵျပျဖဳတ္ခ်တဲ့ ၁၉၉၈ ဆူပူအုံႂကြမႈဟာ အင္ဒုိနီးရွားတ႐ုတ္ေတြဘက္ လွည့္လာလုိ႔ တ႐ုတ္ (၁,၀၀၀) ေလာက္ ေသဆုံးဖြယ္ရွိတယ္လုိ႔ ခန္႔မွန္းၾကတယ္။ ၁၉၉၈ လူသတ္ပြဲကုိ တ႐ုတ္ျပည္မွာ ကန္႔ကြက္႐ႈတ္ခ်တာေတြရွိေပမယ့္ တ႐ုတ္အစုိးရက ႏႈတ္ဆိတ္ေနတယ္။

ဒီမုိကေရစီက်င့္သုံးတဲ့ အင္ဒုိနီးရွားမွာ ဥပေဒေရးရာျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ လုပ္လုိက္တဲ့အတြက္ အင္ဒုိနီးရွားတ႐ုတ္ဟာ တုိင္းရင္းအင္ဒုိနီးရွားနဲ႔ တန္းတူရည္တူျဖစ္လာပါၿပီ။ တ႐ုတ္-အင္ဒုိနီးရွား ကုန္သြယ္ေရးဆုိတာ အင္ဒုိနီးရွားတ႐ုတ္နဲ႔ ျပည္ႀကီးတ႐ုတ္တုိ႔ရဲ႕ ကုန္သြယ္ေရးပါပဲ။ (၂) ႏုိင္ငံကုန္သြယ္ေရးမွာ (၉၀) ရာခုိင္ႏႈန္းဟာ အင္ဒုိနီးရွားတ႐ုတ္ရဲ႕ အစုရွယ္ယာပါတယ္။ (၂) ႏုိင္ငံကုန္သြယ္ေရးဟာ ၁၉၉၀ မွာ သုညသာရွိခဲ့ေပမယ့္ (၁၅) ႏွစ္ၾကာတဲ့အခါ ၂၀၀၆ မွာ ေဒၚလာသန္း (၁၉,၀၀၀) ဖုိး ရွိလာတယ္။ တ႐ုတ္ျပည္ထြက္ကုန္ပစၥည္းေတြကုိ အင္ဒုိနီးရွားတ႐ုတ္ဆုိင္ရွင္ေတြက မွာယူတင္သြင္းၿပီး ေရာင္းခ်တာျဖစ္တယ္။

တ႐ုတ္ျပည္ကုိ ကုန္တင္ပုိ႔တဲ့လုပ္ငန္းနဲ႔ အင္ဒုိနီးရွားက တ႐ုတ္ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမွာ ေဒသခံတ႐ုတ္က ႀကီးစုိးေနတယ္။ ျမန္မာျပည္လုိပဲ အင္ဒုိနီးရွားမွာလည္း သဘာ၀သယံဇာတကုိ တ႐ုတ္ျပည္ကုိ တင္ပုိ႔ေနတယ္။ ဆူဟာတုိ အာဏာရွင္ေခတ္မွာ ၀ိုင္းပယ္ခံရတဲ့ ေဒသခံတ႐ုတ္ကုမၸဏီႀကီးေတြဟာ တုိင္းရင္းအင္ဒုိနီးရွားကုမၸဏီေတြနဲ႔ ယွဥ္ၿပိဳင္ၿပီး လုပ္ငန္းကန္ထ႐ုိက္ရယူႏုိင္တဲ့ အေျခအေနေရာက္လာတယ္။ အေျခခံအေဆာက္အအုံနဲ႔ ေလာင္စာစြမ္းအင္လုပ္ငန္းမွာပဲ အစုိးရနဲ႔နီးစပ္တဲ့ အင္ဒုိနီးရွားကုမၸဏီေတြ ႀကီးစုိးတယ္။

ဒါေပမယ့္ အင္ဒုိနီးရွားမွာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမယ့္ တ႐ုတ္ကုမၸဏီေတြဟာ ေဒသခံတ႐ုတ္နဲ႔တုိင္ပင္ၿပီး လုပ္ၾကတဲ့အတြက္ ၾကားလူအျဖစ္ အသုံး၀င္ေနတာေတြ႔ရတယ္။ ဒီလုိေဒသခံတ႐ုတ္သာ မရွိဘူးဆုိရင္ အင္ဒုိနီးရွားက တ႐ုတ္ရင္းႏွီးမႈဟာ အခုေလာက္ မ်ားမွာမဟုတ္ဘူးလုိ႔ ယူဆၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ေဒသခံတ႐ုတ္ျဖစ္တဲ့ Mari Elka Pungestu ကုိ အင္ဒုိနီးရွားကုန္သြယ္ေရး၀န္ႀကီး ခန္႔ထားတာျဖစ္ပုံရတယ္။ တ႐ုတ္ျပည္နဲ႔ စီးပြားေရးပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရာမွာ ေဒသခံတ႐ုတ္အေရးပါပုံကုိ အင္ဒုိနီးရွားအစုိးရက သေဘာေပါက္တဲ့အတြက္ တ႐ုတ္ဆန္႔က်င္ေရးမူေတြကုိ ႐ုပ္သိမ္းလာပါတယ္။ တ႐ုတ္စီးပြားေရး တုိးတက္မႈရဲ႕ အသီးအပြင့္ကုိ စားသုံးခ်င္ရင္ ေဒသခံတ႐ုတ္ကတဆင့္သာ စားသုံးႏုိင္တာကုိ သိလာပုံရပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္လည္း ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ၀မ္ဂ်ာေဘာင္းက ႏုိင္ငံျခားေရာက္တ႐ုတ္ေတြရဲ႕ အသက္အုိးအိမ္စည္းစိမ္ကုိ အားသြန္ခြန္စုိက္ ကာကြယ္မယ္လုိ႔ ၂၀၀၅ က အတိအလင္း ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆုိခဲ့တာျဖစ္တယ္။ တနည္းဆုိရင္ေတာ့ ႏုိင္ငံျခားမွာ စီးပြားရွာေနတဲ့ တ႐ုတ္ဘက္က ရပ္တည္တာဟာ တ႐ုတ္အစုိးရလမ္းစဥ္ျဖစ္လာတာပါပဲ။ တခ်ဳိ႕ကလည္း ၿဗိတိသွ်ဓနသဟာယအဖြဲ႔လုိ တ႐ုတ္ဓနသဟာယအဖြဲ႔မ်ဳိး ေပၚေပါက္လာႏုိင္ဖြယ္ ရွိသလားလုိ႔ ဆန္းစစ္ၾကတယ္။

ဒါေပမယ့္ ႏုိင္ငံျခားတ႐ုတ္ရဲ႕ စီးပြားေရးအင္အားကုိ ႏုိင္ငံေရးအင္အားအျဖစ္ အသြင္ေျပာင္းႏုိင္တယ္လုိ႔ ယတိျပတ္ေျပာထားတဲ့ ေလ့လာခ်က္မ်ဳိးေတာ့ မရွိေသးဘူး။ ခ်မ္းသာတဲ့ ႏုိင္ငံျခားေရာက္ တ႐ုတ္ေတြရဲ႕ ကြန္ခ်ာအဆက္အသြယ္ကုိ တ႐ုတ္စီးပြားေရးအင္ပါယာသေဘာမ်ဳိး တင္စားၿပီး ေရးသားတာမ်ဳိးသာရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ ႏုိင္ငံျခားေရာက္ တ႐ုတ္ေတြဟာ သူတုိ႔ေနထုိင္ရာ တုိင္းျပည္ရဲ႕ စီးပြားေရးနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးျဖစ္စဥ္ကုိ လႊမ္းမုိးႏုိင္စြမ္းရွိတယ္ဆုိတဲ့သေဘာကုိ အရိပ္အႁမြက္ေဖာ္ျပတယ္။

အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ စီးပြားေရးက်ပ္တည္းလာရင္ ခ်မ္းသာတဲ့ တ႐ုတ္ေတြကုိ ေဒသခံတုိင္းရင္းသားေတြက ရန္လုပ္လာမယ့္ အလားအလာရွိေနတုန္းပဲ။ တ႐ုတ္အက်ဳိးစီးပြားကို ထိခုိက္လာရင္ တ႐ုတ္အစုိးရဟာ အရင္လုိၿငိမ္ေနလုိ႔မရေတာ့ဘဲ အေရးယူေဆာင္ရြက္ရမယ့္ အေျခအေနကုိ ေရာက္လာပါလိမ့္မယ္။