ဦးေအာင္ခင္ / ၂၃ ဇြန္ ၂၀၀၉
လြန္ခဲ့တဲ့ ဇြန္လ (၈) ရက္ေန႔က ၾကပ္ေျပးေနျပည္ေတာ္ကုိ စင္ကာပူ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ေဟာင္း ဂုိေခ်ာက္ေထာင္ လာသြားတုန္းက လြတ္လပ္ၿပီး တရားမွ်တတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲ ျမန္မာျပည္မွာ က်င္းပႏုိင္ဖုိ႔ အေရးႀကီးတယ္လုိ႔ သတိေပးစကား ေျပာသြားတယ္။ အဲဒီေတာ့ ၾကပ္ေျပးသန္းေရႊနဲ႔ တပည့္ေက်ာ္ သိန္းစိန္တုိ႔က လည္း ေရွ႕ႏွစ္ က်င္းပမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲဟာ တရားမွ်တၿပီး လြတ္လပ္တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲျဖစ္မယ့္အေၾကာင္း အာဆီယံ၊ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ အသုိင္းအ၀ုိင္း နဲ႔ ျမန္မာျပည္သားေတြရဲ႕ စုိးရိမ္ပူပန္မႈကုိ အေရးတယူစဥ္းစားရမွာျဖစ္ေၾကာင္း ဂုိေခ်ာက္ေထာင္ကုိ ေျပာျပတယ္လုိ႔ စင္ကာပူအေျခစုိက္ Channel News Asia သတင္းမွာ ေဖာ္ျပတယ္။
ႏုိင္ငံျခားေခါင္းေဆာင္နဲ႔ေတြ႔ေတာ့လည္း အလုိက္အထုိက္ နားခံသာေအာင္ ၾကပ္ေျပးသန္းေရႊက ေျပာရတာေပါ့။ “ငါ့ကုိလာမေျပာနဲ႔ ငါထင္သလုိလုပ္ေနတာ အႏွစ္ (၂၀) ရွိၿပီ” လုိ႔ေတာ့ ဘယ္ေျပာမလဲ။ စင္ကာပူအစုိးရဟာ ေရြးေကာက္ပြဲ ပုံမွန္က်င္းပၿပီး အာဏာရွင္လုိအုပ္ခ်ဳပ္ေနလုိ႔ အတုိက္အခံေတြ စင္ကာပူမွာ ဒုကၡေရာက္ေနတာကုိ ၾကပ္ေျပးက သိပုံရတယ္။ စင္ကာပူအစုိးရ ေကာင္းတာေတြကုိ အတုမခုိးဘဲ မေကာင္းတာေတြကုိ အတုခုိးဖုိ႔ ၾကပ္ေျပးတုိ႔အဖြဲ႔ ႀကံစည္ေနတာကုိ ဂုိေခ်ာက္ေတာင္း မသိဘူး။
ျပည္သူေတြ ၀င္ထြက္သြားလာလုိ႔မရတဲ့ ၾကပ္ေျပးေနျပည္ေတာ္က ျပည္သူ႔အနာဂတ္ကုိ ဆုံးျဖတ္တာဟာ ေရြးေကာက္ပြဲပါပဲ။ ၾကပ္ေျပးသန္းေရႊ အမိန္႔ေပးတဲ့အတုိင္း ႀကံ့ဖြံ႔ကလုိက္လုပ္လုိ႔ ေပၚထြက္လာတဲ့ ႏုိင္ငံေရးစနစ္ပဲ။ ပါတီစုံေရြးေကာက္ပြဲလုပ္ၿပီး အာဏာရွင္စနစ္သစ္ တည္ေဆာက္တာျဖစ္တယ္။ ဒီစနစ္သစ္ဟာ တပါတီအာဏာရွင္နဲ႔ မတူ စစ္အာဏာရွင္လည္းမဟုတ္ဘဲ ၾကပ္ေျပးႀကံ့ဖြံ႔စနစ္ျဖစ္တယ္။
ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပတုိင္း ဒီမုိကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းႏုိင္တာမဟုတ္ဘူး။ ပါတီမ်ဳိးစုံကုိ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ယွဥ္ၿပိဳင္ခြင့္ ျပဳထားေပမယ့္ တဖက္ကလည္း ဒီမုိကေရစီအေျခခံသေဘာတရားကုိ အႀကီးအက်ယ္ခ်ဳိးေဖာက္ထားရင္ “ေရြးေကာက္ပြဲအာဏာရွင္စနစ္” ျဖစ္တယ္လုိ႔ မက္ဆီကုိၿမိဳ႕ေတာ္က ႏုိင္ငံေရးသိပၸံပါေမာကၡ Andreas Schedler က အမည္ေပးထားတယ္။
ေရြးေကာက္ပြဲအာဏာရွင္စနစ္မွာ ဒီမုိကေရစီသေဘာတရားကို မက်င့္သုံးသလုိ အၿမဲတမ္းဖိႏွိပ္တဲ့နည္းကုိလည္း မသုံးဘူး။ ဒီမုိကေရစီလုိလားသူေတြ ေက်နပ္သြားေအာင္ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပေပးၿပီး တခ်ိန္တည္းမွာပဲ အၿမဲတမ္း အႏုိင္ရေအာင္ ေရြးေကာက္ပြဲကုိ ခ်ဳပ္ကုိင္ထားတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အစုိးရပါတီ အႏုိင္ရေအာင္ လုပ္ထားတဲ့အ တြက္ အာဏာစြန္႔လႊတ္စရာမလုိဘူး။ ေရြးေကာက္ပြဲကုိ ခုတုံးလုပ္ၿပီး အာဏာရွင္စနစ္သစ္ တည္ေထာင္တာကုိ ေလ့လာမယ္ဆုိရင္ ဒီမုိကေရစီေရြးေကာက္ပြဲရဲ႕ စံသတ္မွတ္ခ်က္ေတြကုိ ျပန္လည္ဆန္းစစ္ရလိမ့္မယ္လုိ႔ ပါေမာကၡ Schedler က ဆုိတယ္။ စစ္မွန္တဲ့ ဒီမုိကေရစီ (Liberal democracy)၊ ေရြးေကာက္ပြဲဒီမုိကေရစီ (Electoral democracy)၊ ေရြးေကာက္ပြဲအာဏာရွင္စနစ္ (Electoral authoritarianism) စသျဖင့္ ပုံစံအမ်ဳိးမ်ဳိး ရွိပါတယ္တဲ့။
ပါတီစုံေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပ႐ုံနဲ႔ စစ္မွန္တဲ့ ဒီမုိကေရစီကုိ မက်င့္သုံးႏုိင္ပါဘူး။ ဒီမုိကေရစီအေျခခံအုတ္ျမစ္ေတြျဖစ္တဲ့ တရားတဲ့ ဥပေဒစုိးမုိးမႈ၊ တာ၀န္သိမႈ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၲရားသိကၡာရွိမႈ၊ ျပည္သူလူထုပါ၀င္ေဆြးေႏြးမႈ စတာေတြ ခုိင္မာ ဖုိ႔ လုိပါတယ္။ စစ္မွန္တဲ့ ဒီမုိကေရစီက်င့္သုံးေရးအတြက္ လြတ္လပ္ၿပီး တရားမွ်တတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပဖုိ႔ လုိပါ တယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲဒီမုိကေရစီစနစ္မွာ အနိမ့္ဆုံးစံသတ္မွတ္ခ်က္ကုိ လုိက္နာေပမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲအာဏာရွင္ စနစ္မွာ စံသတ္မွတ္ခ်က္ လုံး၀မရွိပါ။ ဒါေၾကာင့္ ေရြးေကာက္ပြဲဟာ စံသတ္မွတ္မႈ (၇) ခုနဲ႔ ကုိက္ညီဖုိ႔ လုိတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။
ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပခ်ိန္ဟာ ျပည္သူ႔လက္ထဲ အာဏာေရာက္လာတဲ့ အခ်ိန္အခါပါပဲ။ လက္ထဲက ဆႏၵမဲဟာ ျပည္သူ႔အာဏာျဖစ္တာမုိ႔ မဲမေပးမီ အေလးအနက္ ေလ့လာခြင့္ရဖုိ႔ကိစၥဟာ ပထမလုိအပ္ခ်က္ျဖစ္တယ္။ ဒုတိယအခ်က္က ဆႏၵမဲမေပးမီ သတင္းအခ်က္အလက္ကုိ လြတ္လပ္စြာရရွိဖုိ႔ျဖစ္တယ္။ အစုိးရေပးတဲ့ သတင္းကုိသာ ရေနတာဟာ ဒီမုိကေရစီမဟုတ္ဘူး။
ဘက္ေပါင္းစုံကသိရေအာင္ သတင္းမ်ဳိးစုံကုိ ရႏုိင္ဖုိ႔လုိတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲယွဥ္ၿပိဳင္ အေရြးခံသူအားလုံး မဲဆႏၵရွင္ ေတြနဲ႔ လြတ္လပ္စြာ ဆက္သြယ္ႏုိင္ဖုိ႔က တတိယအခ်က္ပါ။ ဒီလုိမလုပ္ႏုိင္ရင္ အစုိးရဆင္ထားတဲ့အတုိင္း မဲေပးရမ လုိျဖစ္ေနတယ္။ စတုတၳအခ်က္က စိတ္ေရာဂါရွင္နဲ႔ အက်ဥ္းသားကလြဲၿပီး အရြယ္ေရာက္တဲ့ ႏုိင္ငံသူႏုိင္ငံသားတုိင္း ဆႏၵမဲေပးခြင့္ရွိေရးပဲျဖစ္တယ္။
ပဥၥမလုိအပ္ခ်က္ကေတာ့ မဲဆႏၵရွင္ကုိ အကာအကြယ္ေပးႏုိင္ဖုိ႔ပါပဲ။ မိမိေထာက္ခံတဲ့ အမတ္ေလာင္းကုိ မေၾကာက္မရြံ႕ဆႏၵမဲေပးၿပီး ၿခိမ္းေျခာက္မႈ၊ ဖိအားေပးမႈနဲ႔ လာဘ္ထုိးမႈရန္ကုိ ကာကြယ္ႏုိင္ေအာင္ လွ်ဳိ႕၀ွက္မဲေပး စနစ္ကုိ သုံးရတာျဖစ္တယ္။ မွတ္ကန္ၿပီး သိကၡာရွိတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲျဖစ္ေစဖုိ႔အတြက္ ကၽြမ္းက်င္ၿပီး ဘက္မလုိက္တဲ့ အဖြဲ႔က ဆႏၵမဲကုိ ေရတြက္ရပါတယ္။ ဒါဟာ ဆ႒မစံသတ္မွတ္ခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ သတၱမနဲ႔ ေနာက္ဆုံးအခ်က္ကေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲမွာအႏုိင္ရသူကုိ အာဏာအျပည့္အ၀အပ္ႏွင္းၿပီး အစုိးရဖြဲ႔ခြင့္ေပးတာပါပဲ။ ဒီ (၇) ခ်က္နဲ႔ ကုိက္ညီမွသာ တရားမွ်တတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။
အစုိးရအေျပာင္းအလဲမျဖစ္ဘဲ ဆက္တုိက္အာဏာရေနဖုိ႔အတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲကုိ အမ်ဳိးမ်ဳိးႀကိဳးကုိင္ၿပီး ျခယ္လွယ္ ႏုိင္တယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲႏုိင္သူကုိ အေရးမႀကီးတဲ့ေနရာေပးၿပီး အျမင့္ဆုံးေနရာကုိ အာဏာရွင္အသုိင္းအ၀ုိင္းက လက္၀ါးႀကီးအုပ္ထားတဲ့နည္းလည္း ရွိတယ္။ အဂၤလိပ္ကုိလုိနီအစုိးရ သုံးသြားတဲ့ နည္းေဟာင္းပါပဲ။ အစုိးရအာဏာ ကုိသုံးၿပီး ယွဥ္ၿပိဳင္မယ့္ ပါတီနဲ႔ပုဂၢိဳလ္ကုိ ခ်ဳပ္ခ်ယ္ကန္႔သတ္တာမ်ဳိးလည္း လုပ္တတ္တယ္။ အတုိက္အခံပါတီ အႏုိင္မရေအာင္ တမင္အကြက္ဆင္တာပါပဲ။ ေရြးေကာက္ပြဲ စည္းမ်ဥ္းေရးတဲ့အခါမွာ အစုိးရမႀကိဳက္တဲ့ပါတီနဲ႔ ပုဂၢိဳလ္ ေတြ ယွဥ္ၿပိဳင္ခြင့္မရွိေအာင္ တမင္ေရးဆြဲတာမ်ဳိးလည္းရွိတယ္။ ဥပမာ ႏုိင္ငံျခားသားနဲ႔ အိမ္ေထာင္က်ဖူးတဲ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေရြးေကာက္ပြဲမ၀င္ႏုိင္ေအာင္ စည္းမ်ဥ္းေရးထားတာမ်ဳိးပါပဲ။
ေရြးေကာက္ပြဲ ယွဥ္ၿပိဳင္သူေတြအေၾကာင္း မဲဆႏၵရွင္ အျပည့္အစုံမသိႏုိင္ ေအာင္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္တာမ်ဳိးလည္း ရွိတယ္။ အတုိက္အခံပါတီကုိ လြတ္လပ္စြာ စည္း႐ုံးေရးဆင္းခြင့္မျပဳတာဟာ ျခယ္လွယ္နည္းတမ်ဳိးပါပဲ။ အတုိက္အခံကုိ မဲေပးမယ္လုိ႔ ယူဆရတဲ့ မဲဆႏၵရွင္ေတြ မဲမေပးႏုိင္ေအာင္ လုပ္တဲ့နည္းကုိ မၾကာခဏသုံးတတ္တယ္။ အသုံးအမ်ားဆုံးက မွတ္ပုံတင္ကုိ ျခယ္လွယ္တဲ့ နည္းပါပဲ။ မဲဆႏၵရွင္မွတ္ပုံတင္စာရင္းမွာ နာမည္ထပ္တုိးတာနဲ႔ ဖ်က္ပစ္တာမ်ဳိး ေတြ လုပ္တတ္တယ္။ တမင္တကာ မွတ္ပုံမတင္ဘဲထားတာမ်ဳိးနဲ႔ အတင္းအဓမၼ ေနရာေရႊ႕ေျပာင္းပစ္တာမ်ဳိးလည္း ရွိတယ္။
မဲဆႏၵရွင္ေတြ စိတ္ႀကိဳက္မဲမေပးႏုိင္ဘဲ အစုိးရပါတီကုိသာ မဲေပးလာေအာင္ အမ်ဳိးမ်ဳိးအၾကမ္းဖက္ ေျခာက္လွန္႔တဲ့ နည္းရွိပါတယ္။ ဆင္းရဲသားေတြရဲ႕ ဆႏၵမဲကုိ ၀ယ္ယူတဲ့နည္းကုိ သုံးၾကတာလည္းရွိတယ္။ ယွဥ္ၿပိဳင္သူ အမတ္ေလာင္းကုိ အၾကမ္းဖက္တုိက္ခုိက္တဲ့ေနရာမွာ ဇင္ဘာေဘြဟာ နာမည္ႀကီးတယ္။ ႏုိင္မယ္ထင္လုိ႔ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပေပးလုိက္ၿပီး မေသခ်ာမေရရာျဖစ္လာေတာ့မွ မဲပုံးမီး႐ႈိ႕ပစ္တာမ်ဳိး၊ မွတ္ပုံတင္ အတုလုပ္တာမ်ဳိး စတဲ့ ကလိမ္ကက်စ္နည္းေတြလည္း ရွိတယ္။ မေလးရွားႏုိင္ငံမွာ ေတာ့ အစုိးရပါတီအႏုိင္ရဖုိ႔အတြက္ မဲဆႏၵနယ္ေျမ ပိုင္းျခားမႈကုိ ကလိမ္က်ၿပီး အကြက္ဆင္ေလ့ရွိတယ္။
ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္လုိက္တဲ့ လႊတ္ေတာ္ကုိယ္စားလွယ္ဟာ လုပ္ပုိင္ခြင့္မရွိဘဲ အာဏာရွင္အသုိင္းအ၀ုိင္းရဲ႕ အခုိင္းခံဘ၀ေရာက္ေနတာေတြလည္း ရွိတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲႏုိင္တဲ့ လႊတ္ေတာ္ကုိယ္စားလွယ္ဟာ စနစ္ေဟာင္းရဲ႕ အာဏာစက္ယႏၲရားကုိ မေက်ာ္လြန္ႏုိင္တဲ့သေဘာပဲ။ အာဏာရွင္ႀကီးစုိးတဲ့ တုိင္းျပည္မွာ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပတုိင္း အတုိက္အခံက႐ႈံးတယ္။ ပီ႐ူးႏုိင္ငံက ဖူဂ်ီမုိရီ၊ ဆားဗီးယားႏုိင္ငံက မီလုိဆုိဗစ္တုိ႔ဟာ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပၿပီး အာဏာရွင္စနစ္ ထူေထာင္သူေတြပါ။ ကင္းယား၊ တူရကီ၊ မေလးရွားနဲ႔ စင္ကာပူမွာလည္း ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပၿပီး အာဏာရွင္စနစ္က်င့္သုံးေနတာ ႏွစ္ေပါင္းအေတာ္ၾကာပါၿပီ။ သူတုိ႔လုိျဖစ္ေအာင္ ၾကပ္ေျပးသန္းေရႊနဲ႔ ႀကံ့ဖြံ႔အဖြဲ႔က ႀကိဳးစားေနတယ္။
